Han ari dira lesakar bat, aranztar bat eta oronoztar bat Bertizaranako
zelaixka batean elkarri erdaraz (…).
Txiste baten hasiera lirudike. Euskaldun peto-petoak elkarri gaztelaniaz
egiten behartuak. Honela formulatua gogorra gertatzen da, baina hala da
teknikoki. ETBko bigarren kateko programa batean ari dira aipatutako lagunak lehiakide
eta aurkezle, Conquistourren, hain
justu.
Ez naiz programa horren jarraitzaile, hartaz azkarki entzuten dudan arren,
baina halako txiripa batez joan den igande gauean zati luze samarra ikusia
nago. Bi talde lehian. Taldeetako bat euskaldunago-edo, osatu dute. Eta lanak
dituzte erdaraz aritzeko. Etengabe euskarara jotzen dute (ezin bertzela!), eta
orduan aurkezleak sustapen lana egiten du erdaraz errepika dezaten esandakoa.
Bitartean bigarren taldekoak trufaka, “baserritar hauek ez moldatzen!” eta
halakoak algaraz botaz. “Probak gaztelaniaz esplikatzen badizkiete ez dute
tutik ulertuko!” diote halako batean irri artean.
Eta lehen erreakzioa irriarena da normalki, denek ere bizitu dugu antzeko
egoerarik, baina joan den igandekoak bereziki izorratu nau. Publikoki
zabaltzeak badu beste dimentsio kezkagarri bat. Erdaraz moldatzen ez den
euskaldunaz irri egiten dugu (guk probokatutako egoeretan gainera), gure
herrikideak irrigarri agertu nahi ditugu gure hizkuntza zanpatzen duen lengoaia
bat ez dutelako trebeki maneiatzen. Popatik!
Halako egoerak guretzat ez dira doakoak; hiztun-komunitatean ondorio
zuzenak dituzte. Gure hizkuntza-ohiturak (arrazoi asko dela medio) ez dira nahi
genukeena bezain osasuntsuak eta gaztelaniaren eragin eta kutsaduraz nahiko
aseak gaude honezkero. Euskaldunon artean erdaraz aritzen behartzen badugu gure
burua (inongo beharrik ez dagoelarik!), soberan dugun gaztelaniaren sustapen
lana areagotzen ari gara. Badakigu ohiturak hartzen direlarik zein zaila den
gero haiek bazter uztea, eta guk ez dugu deus galtzen ahal.
Telebista “nazional” propiorik izan nahi badugu (zuhurtasunez mintza nadin),
nazio horren hizkuntzarekiko errespetua, lehenik, eta kudeaketa ona, gero, izan
beharko lituzke; plangintza linguistiko babeslea behar dugu, izatez ere
hizkuntza txiki eta txikiagotua dugula kontuan hartuz. Gerorrek ez badugu
sinesten euskarak telebistako saio bat egiteko balio dezakeenik, akabo. Eta
gaur den egun baditugu moduak ondorioak saihesteko, arduragabeko jokaerak
galaraziz.
Eta berriz ere, nola gustatzen zaigun estereotipoak puztea, menditar
zakarraren irudia barreiatzea, 8
apellidos vascosen gidoia oharkabean berridaztea. Egiazki, Conquistour izena ezin hobeki jarrita
eman dezake; etengabe konkistan bizi(ko) den lurra dirudigulako, alegia,
Conquislur. Ez ahantz hizkuntza dela konkisten tresnarik eraginkorrena.
