Parisko gertakizunaren erraietan sakondu gabe (eta gaiaren azterketarik ere
egin gabe), adierazpen askatasunaren kontura halako kontraesan batek errefusa
sortzen dio edonori. Ez gara herri bakarra adierazpen askatasuna ebatsia duena,
baina ongi ezagutzen dugu adierazpen askatasunaren garestia; ohituta gaude
utopia horren dantza antzura.
Adierazpen askatasuna ez baita bera batzuena eta besteena. Batzuek adierazpena
egin orduko galtzen dute askatasuna. Besteek, aldiz, aho ahaldunek, negozioa
dute eufemismoarekin eta etekina manipulazioarekin. Mugarik ez, haiengan, legearen
babesaz estaltzen baita adierazpen bakoitzaren egiazko eta ezkutuko asmoa.
Adierazpen askatasunarena iruzurra da (ez bada gure egongela edo sukaldean praktikatzeko,
eta sobera ozen ez badugu egiten). Izan ere, “Adierazpen askatasuna jendeak
aditu nahi ez duena esatea da” esan zuen Animal
Farm lanaren idazle zen George Orwell-ek. Eta esan eta irauli behar ez
direnak ongi kontrolatu behar dituenez botereak, adierazpen askatasuna
deserosoa zaio oso. Ez hori bakarrik, irizpide askea etsaia du.
Zentzu horretan, politikoki zuzenak izaten ohitu nahi izan du jendartea. Aita
Santuak ere esan du adierazpen askatasunak mugak dituela. Jakin dezagun. Hori
teknikoki ezinezkoa bada ere, praktikan hala bizitzen ohituak gara; etengabeko
mugekin. Eta gaurko bitartekoei esker iritzi askeko garela senti dezakegun
arren, gero eta kontrol handiagoa dugu, gero eta zigortuagoa dago gizabidea,
gero eta neurri eta lege murriztaile gehiago daukagu, eta nahi dugun hori ezin
dugu nonahi, nolanahi, nornahiri esan.
Eta hori egunerokora iragan da, gutako norbait adierazpen askatasun purua
praktikan jartzen ausartzen bada, zentsura ere egiten diogu baten batek: “zer
ari zara?/ Zaude isilik!/ ez esan halakorik!/Ixo! Arraro begiratzen gaituzte/…”.
Hasierako gogoetari helduz, eta baten batek ongi esan zuen gisaz, pentsamendu
askatasunik gabe, adierazpen askatasunak ez du ezertarako balio. Eztabaidak parametro
jakin batzuetan koka ditzagun bideratzen gaituzte, eta hori askatasuna bailitzan
jardun gaitezen animatzen gaituzte, baina marra pasatu gabe. Gogora datorkit ironia
sinple baina argi hura: “Niri ez dit inork esaten zer egin behar dudan. Neronek
bakarrik ondorioztatu dut”.
