Bigarrena, berriz, 1959ko lana da, Arnostegiko (Orbaitzeta eta Eiheralarre
muga diren hartako) Ellande Etchehandy artzainaren bizitza ezagutarazten duena.
Zuri beltzean da filma, eta zuri beltzean jasotzen dira haren laino, bakardade,
mendi-gain, lan eta bizilegeak. Bortu gaineko artzainen bizitza, dokumentuaren
egileek (Jacques Krier y Jean Claude Bergeretek) esana, “gogorra bezain
harrigarri eta poetikoa” omen.
Biak ala biak, desagertzen ari diren hainbat molderen dokumentuak dira.
Haietan, etxearen beraren (abereak, lurrak, jarduerak…) bizirauteko zalantza
gorria sumatzen hasten da.
Egonean egoten ikusi ditugu, lanean temati eta gogotsu, inon idazten ez
diren arauei eutsiz, jan onaren gozamena erakutsiz, izerdiaren praktika
sufrituz, kantuaren balioa eta hitzaren desafioa eurena da, pausaren osasuna
eta naturaren ondasuna ezagutzen dituzte. Horregatik, film hauek ikusteko batek
erantzi beharrak ditu egungo bizitzaren tenpoa, gertagarritasunaren sindromea,
irakaskuntza gidatuaren batuta eta begibistako informazioaren adierazleak.
Berriz ematekoak omen dira, izandako foro-arrakastagatik. Nire irudikoz,
merezi du lan hauek ezagutzea. Baina argi edukiz, egungo zine-moldeetatik urruti
den eskema batez ari garela, barne-irakurketak duela egiazko garrantzia, eta, haietan
bildutakoak hizkuntzaren, keinuen eta egintzen egia-hezurretik hurbilago
daudela gaurko modazko konbentzio, mozorro eta parafernalietatik baino.
“Bortüko bidea beita bai segür aski penagarri, baratx-baratxa juraiten gira
oi! denak kurajez beterik, zonbait historia kontatüz erriz batak besteari, xahako
bürü gorritik trago zonbait üsü tiratürik”.
