Euskara desagerrarazteko estrategia historikoak deuseztatu eta egoera normalago
baterantz ematen ari da pausorik Iruñea, eta Nafarroa, baina bistan da ez zaiela
erraza izanen bidea. Euskararen herriak hori baitu halabehar, zatikatuta dagoen
probintzia, erkidego, departamendu edo herrialdea zeinahi den. Hain da neurriz
kanpoko egoera, gaztelania baztertzen ari dela entzun behar izatea zitalkeria
iruditzen zaiguna. Eta zitalkeria horiek ez dira doakoak, instituzionalizatu
direlako, normalizatu, naturalizatu, eta jendartea azkenean, haiei egokitzen
zaie, nekeza delako, oso, hizkuntzen politika-talka hau.
Eta bai, hizkuntzak kontu politikoa dira, noski, gaztelania bera, adibidez,
hasteko eta behin. Orain euskara inposatzen ari garela esaten zaigunean, ezinezkoa
egiten zait gure aitona-amonen bizitza gogotik aldentzea. Nafarrak eta
euskaldun elebakarrak biak, aitonak gerra frontean ikasi behar izan zuen erdara.
Hori baino inposizio handiagorik ba ote den.
Euskararen alde egiten den edozein urrats gaizki ikusiko dute hizkuntza
bera bizi dadin nahi ez duten horiek (bitrina hitza etengabe aipatzen dute). Gure
azalpenak ez dituzte nahi, ez dituzte sekula aski, gure artean entzun baitut
haiendako eta haiekiko pedagogia falta izan dugula. Beti esan izan da maite
gaituenak ez duela gure azalpenik behar, maite ez gaituenak ez dituela nahi,
eta kaikuak, zuzenean, ez dituela ulertzen. Coelhok ildo beretik, “ez galdu
zure denbora azalpenak ematen; jendeak entzun nahi duena entzuten du soilik”.
Hau dena kontuan hartuz, justifikazioaren mokokaldian ezin hobeki zaigu
Julio Cortázarren irakaspena Rayuelan: “Esplikazioa, ongi jantzitako akatsa da”.
Eta horren antzik hartu aitzin, egin dezagun aurrera “ergelen elkarrizketa”tan
erori gabe. Egiazko elkar aditzea beste zerbait delako.
