“Titirik ez duzunez, oso gaizki
gelditzen zaizu”. Halaxe bota zion neskari mutil-lagunak. Arropa-denda erraldoi
horietako batean nintzen, aldagela edo probalekuetan, eta ondoan laster sumatu
nituen neska, bikotekidea eta neskaren ama (iruditu zitzaidana). Arropa proba
saiakera hura kolpean etenarazi zidan komentario ozenak. Eta egiazki, ez dakit
zerk sumindu ninduen gehiago; tipoaren jarrerak (halako komentario baten
irmotasun eta uste osoak), baieztapenaren ozentasunak (zergatik sufritu behar
ditugu jendearen hitz galdu nahastaile harrabotsuak?), edo neskaren asimilazio
agerpenak, “bai, arrazoi duzu” erantzun baitzion berehala.
***
Bidean eten bat beharrezkoa zitzaigun
eta gasolioa hartzeko aitzakiarekin, gasolindegiko harrera-etxean sartu ginen
jateko zerbait erosi eta komunera joateko. Bilatu genuen, bada, non zen hura
eta atarira iritsita, hauxe ikusi genuen ohar kartel handi samar batean:
“emakumea bazara, eska ezazu giltza mostradorean”. Atzera biratu eta gizonen
atea zabal-zabalik ikusi genuen, giltza beharrik batere gabe. Ataskatuta
gelditu ginen hari begira; zer demontre da hau? Gure harriduraren laino hotz
hartan, bat-batean, emakume irribartsu bat agertu zen bidea eskatuz, giltza
eskuetan zuela. Normalizatua zegoen egoera.
***
“Emakumea bost koparekin, gizonaren
plan perfektua”. Sevillako Lonja del Barranco merkatuko aurtengo iragarkia da.
Hala kontatu dute prentsan. Antza denez, jarri eta ordu gutxira, kexak medio,
erretiratu zuten. Ondotik, kontsumitzaileen elkarte batek inkesta bat abiatu
zuen sarean eta oihartzun handia eta arbuioa sortu zuen zentzugabekeriak.
Marketin eta promozio kanpaina baten atzean bada ba, honelakorik pentsa
dezakeen adimenik. Edo, edozer askatzeko gai gara ezagun izatearen truke,
deitoragarri eta nardagarri agertu arren. Kartela inoiz publiko egin izana
larria da.
***
Bazkaltzera joatekoak zirela, aurten halako
elkarte batera. Talde handia zen biltzekoa, emakume eta gizon, urteroko
hitzordua berrituz. Bazkaltzeko ordurako deitu zituzten, ez lehenago, eta
ailegatu ahala, mahaira bidali zituztela. Laguntza behar al zuten galdetzea otu
zitzaion eta orduan jakin zuen elkarte hartan emakumeak ezin direla sukaldean
sartu. Komunera abiatu zen orduan, eskuak garbitzera eta hara non, atea giltzaz
itxia aurkitu zuen. Saiakeran ari zela, gizon bat irten zen gizonezkoen
komunetik eta argibide tonu batez esan zion: “emakumeen komuneko giltza barran
eskatu behar duzu”.
***
Ahaleginik gabe berriki bizitutako eta
jasotako lau egoera honako hauek. Gogoeta egina dago.